صادرات فولاد، سوخت جدید خط تولید خودرو!
به گزارش تاراز کستر فولاد- صنعت خودروی ایران، یکی از صنایع کلیدی و تأثیرگذار در اقتصاد کشور، در سال‌های اخیر با چالش‌های جدی مواجه شده است. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، کمبود شدید ارز برای واردات قطعات موردنیاز تولید است. این کمبود، تولید را با اختلال مواجه کرده، به‌افزایش قیمت خودرو دامن زده و درنهایت، رضایت مشتریان را کاهش داده است.
آمارها نشان می‌دهند که صنعت خودرو در سال‌های اخیر با کمبود ارز برای واردات قطعات مواجه بوده است. درنتیجه، صف‌های طولانی خرید خودرو، افزایش قیمت‌های نجومی و کاهش تنوع محصولات، از جمله مشکلاتی است که مصرف‌کنندگان با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.کمبود ارز، علاوه‌بر تأثیر بر تولید داخلی، صادرات خودرو را نیز تحت تأثیر قرار داده است. کاهش تولید و افزایش قیمت تمام‌شده خودرو، رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در بازارهای جهانی را کاهش داده و سهم بازار ایران را در این بازارها کوچک‌تر کرده است.
این بحران نه تنها بر صنعت خودرو، بلکه بر صنایع وابسته مانند: قطعه‌سازی، حمل‌ونقل و خدمات نیز تأثیرگذار بوده و موجب ایجاد یک زنجیره از مشکلات اقتصادی شده است. به‌گفته یکی از اعضای اتاق بازرگانی ایران، خودروسازانی که در تامین ارز موردنیاز برای واردات قطعات با مشکل روبه‌رو شده‌اند برای تامین این ارز به خرید و صادرات کالاهایی از قبیل پسته، مس، فولاد و کالاهای دیگر روی آورده‌اند تا بتوانند قطعات را وارد کنند.
یکی از دلایل اصلی روی آوردن خودروسازان به صادرات کالاهایی مانند فولاد و آهن آلات ارزآوری بالای این محصولات است. این امر به آن‌ها امکان می‌دهد تا با دور زدن مسیرهای معمول تخصیص ارز، به‌طور مستقیم به واردات قطعات مورد نیاز خود بپردازند.
چرا خودروسازان به این روش روی آورده‌اند؟
سیستم‌های تخصیص ارز موجود، به دلایل مختلفی از جمله محدودیت‌های ارزی، اولویت‌بندی سایر بخش‌ها و پیچیدگی‌های اداری، پاسخگوی نیازهای خودروسازان نبوده است. خرید ارز از بازار آزاد به‌دلیل نوسانات شدید نرخ ارز، هزینه‌های تولید را به‌شدت افزایش داده و رقابت‌پذیری محصولات را کاهش می‌دهد. صادرات کالا و دریافت ارز حاصل از آن، روشی سریع و مستقیم برای تامین ارز موردنیاز است و خودروسازان را از پیچیدگی‌های سیستم‌های تخصیص ارز دور می‌کند.
پیامدهای این رویکرد
خودروسازان به جای تمرکز بر تولید خودرو، بخشی از فعالیت خود را به تجارت کالاهایی مانند فولاد اختصاص می‌دهند که خارج از حوزه اصلی فعالیت آن‌هاست.افزایش تقاضای خودروسازان برای کالاهایی مانند فولاد، می‌تواند بر قیمت و عرضه این کالاها در بازارهای داخلی و خارجی تأثیر گذاشته و به‌نفع تولیدکنندگان این کالاها و به ضرر مصرف‌کنندگان تمام شود. با دور زدن سیستم‌های رسمی تخصیص ارز، امکان سوءاستفاده و رانت‌خواری افزایش می‌یابد و شفافیت در جریان ارز کاهش می‌یابد.
تمرکز بر صادرات کالا به‌جای تولید خودرو، می‌تواند در درازمدت به کاهش رقابت‌پذیری صنعت خودرو در بازارهای داخلی و خارجی منجر شود. اصلاح سیستم تخصیص ارز به‌گونه‌ای که نیازهای واقعی صنعت خودرو به‌صورت شفاف و سریع پاسخ داده شود، یکی از راهکارهایی است که می‌تواند به رفع این معضل کمک کند.ایجاد ثبات در نرخ ارز بازار آزاد برای کاهش ریسک ناشی از نوسانات ارزی، افزایش حمایت از تولید داخلی قطعات خودرو برای کاهش وابستگی به واردات و ایجاد مکانیزم‌های نظارتی برای جلوگیری از سوءاستفاده از صادرات کالا برای تامین ارز و جلوگیری از اختلال در بازارهای داخلی نیز از جمله راهکارهاست. روی آوردن خودروسازان به صادرات کالاهایی مانند فولاد، نشانه‌ای از ناکارآمدی سیستم‌های موجود و چالش‌های جدی در تامین ارز است. اگرچه این روش ممکن است در کوتاه‌مدت برای خودروسازان راهکاری فوری به‌نظر برسد، اما در بلندمدت پیامدهای منفی برای صنعت خودرو و اقتصاد کشور در پی خواهد داشت. برای حل این مشکل، نیاز به اصلاحات ساختاری در نظام اقتصادی و ایجاد شفافیت بیشتر در تخصیص ارز است.
